Vereniging & Stichting

De regelgeving over algemeen nut beogende instellingen (ANBI) – bijvoorbeeld goede doelen – is sinds de invoering daarvan vrijwel continu in beweging. Dat is de ook de komende jaren nog niet voorbij. Bent u als bestuurder betrokken bij een dergelijke stichting of vereniging, dan is het noodzakelijk om aan de ANBI-voorwaarden te blijven voldoen. Immers, als u de ANBI-status verliest, verliest u ook belangrijke fiscale voordelen voor de schenk- en erfbelasting. Een van die voorwaarden is de publicatieplicht op Internet.

Een vereniging is een samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden) met een gemeenschappelijk doel. Verenigingen zijn er in twee soorten. Voor een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid hebt u een notariële akte nodig, met daarin de statuten van de vereniging. Richt u een vereniging op zonder notariële akte, dan heeft de vereniging slechts beperkte rechtsbevoegdheid. Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid mag minder en ook bestuurders van zo’n vereniging zijn hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van de vereniging.

Of het nu gaat over levensbeschouwing, sport, muziek, welzijn, natuur, dieren of welk ander onderwerp dan ook, op al deze terreinen zijn in Nederland verenigingen actief. Het oprichten en besturen van verenigingen moet echter wel volgens de regels van de wet plaatsvinden. Daarvoor is er het verenigingsrecht.

Naast verenigingen kent ons land ook een uitgebreid palet aan stichtingen. Stichtingen worden vooral voor goede doelen opgericht. Maar ook maatschappelijk welzijn is een gebied dat zich goed blijkt te lenen voor de stichtingsvorm. In tegenstelling tot de vereniging mogen stichtingen geen leden hebben. Hoe een stichting opgericht en bestuurd moet worden, is omschreven in het stichtingenrecht.

Vrijwel dagelijks worden verenigingen en stichtingen opgericht. Op het gebied van cultuur, sport, gezondheid, goede doelen, te veel om op te noemen. Met dergelijke verenigingen of stichtingen willen mensen mogelijkheden benutten om hun doel te bereiken. Waar moet u beginnen voordat u tot oprichting overgaat? Onderstaande checklist helpt u op weg.

1. Oprichting
   • Stichting: alleen bij notariële akte
   • Vereniging: bij notariële akte (voor volledige rechtsbevoegdheid), bij onderhandse akte of mondelinge afspraak (voor beperkte rechtsbevoegdheid)
2. Geldmiddelen
   • Stichting: verbod op winstverdeling onder bestuursleden
   • Vereniging: verbod op uitkeringen aan oprichters of bestuurders
3. Aansprakelijkheid
   • Stichting: geen hoofdelijke aansprakelijkheid van bestuurders
   • Vereniging: geen hoofdelijke aansprakelijkheid voor bestuurders (bij volledige rechtsbevoegdheid), hoofdelijke aansprakelijkheid voor bestuurders (bij beperkte rechtsbevoegdheid)
4. Inschrijving handelsregister
   • Stichting: verplichte inschrijving
   • Vereniging: verplicht voor vereniging met volledige rechtsbevoegdheid
5. Leden
   • Stichting: een stichting mag geen leden hebben
   • Vereniging: een vereniging heeft per definitie leden
6. Interne organisatie
   • Stichting: verplichte instelling van bestuur
   • Vereniging: verplichte instelling van algemene ledenvergadering en bestuur
7. Bevoegdheden
   • Stichting: stichting heeft altijd volledige rechtsbevoegdheid en kan – als de statuten daarin voorzien – ook onroerend goed aankopen.
   • Vereniging: vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid kan geen onroerend goed aankopen, vereniging met volledige rechtsbevoegdheid wel, mits de statuten daarin voorzien.
8. Statutenwijziging
   • Stichting: besluit van bestuur of van Rechtbank
   • Vereniging: besluit van algemene vergadering
9. Ontbinding en opheffing
   • Stichting: door bestuursbesluit of door de rechter (na vordering van het Openbaar Ministerie)
   • Vereniging: door besluit van de algemene vergadering, in situaties die in de statuten zijn genoemd, bij faillissement
10. Schenkingen, legaten en erven
    • Stichting: kan schenkingen en legaten ontvangen en kan ook erven; als de stichting een algemeen nut beogende instelling (ANBI) is, kan deze in beginsel helemaal vrijgesteld zijn van schenk- en erfbelasting.
    • Vereniging: vereniging met volledige rechtsbevoegdheid kan schenkingen en legaten ontvangen en kan ook erven; als de vereniging een sociaal belang behartigende instelling (SBBI) is, kan deze in beginsel helemaal vrijgesteld zijn van schenk- en erfbelasting.
    • Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid kan schenkingen en legaten ontvangen, maar kan geen erfgenaam zijn.