Voor gehuwden is dit wel duidelijk, voor samenwoners zitten er nog wat haken en ogen aan. Er lijkt een verbetering voor samenwoners op komst.
Een ouder die het gezag heeft over zijn kind, moet het kind verzorgen en opvoeden. Die ouder mag zelf bepalen hoe het kind wordt opgevoed. De ouder die het gezag uitoefent over zijn kind, moet zorgen voor het lichamelijke en geestelijke welzijn van het kind. De betreffende ouder moet het kind helpen om zijn of haar persoonlijkheid te ontwikkelen. Natuurlijk mag het kind niet mishandeld worden en de gezaghebbende ouder moet de band van het kind met de andere ouder bevorderen.
Onderhoudsplicht
De ouder met gezag moet betalen voor de verzorging en opvoeding van het kind. Deze onderhoudsplicht voor het kind stopt zodra het 21 jaar is geworden. Gescheiden ouders en ouders wiens geregistreerd partnerschap is ontbonden, moeten allebei tot die tijd voor het kind blijven betalen.
Verrichten officiële handelingen
Een minderjarig kind mag vaak niet zelfstandig officiële handelingen verrichten. Het mag bijvoorbeeld geen handtekening zetten of een rechtszaak voeren.
De ouder met ouderlijk gezag mag de officiële handelingen namens het kind verrichten. Bijvoorbeeld het kind inschrijven op een school, een paspoort aanvragen voor het kind en toestemming geven voor een medische behandeling.
Aansprakelijkheid
De ouder met ouderlijk gezag moet ook het vermogen van het kind beheren. Doet een ouder dit niet op een goede manier, dan is deze ouder aansprakelijk voor schade die hierdoor kan ontstaan. Bijvoorbeeld als het kind geld heeft geërfd en een ouder dit geld voor zichzelf gebruikt.
Is het kind jonger dan 14 jaar, dan is de ouder volgens de wet aansprakelijk voor wat het kind doet. Diens ouder moet dan bijvoorbeeld de kosten betalen als het kind schade aanricht. Is het kind tussen de 14 en 16 jaar, dan hangt het van de situatie af of de ouder aansprakelijk is. Vanaf 16 jaar is het kind zelf aansprakelijk.
Ouderlijk gezag gehuwden en geregistreerd partners
Zijn beide ouders met elkaar getrouwd of hebben zij een geregistreerd partnerschap? Beide ouders krijgen dan samen automatisch het ouderlijk gezag over de kinderen die zij krijgen of adopteren. De man is dan voor de wet ook automatisch de vader. Hij hoeft het kind niet te erkennen. Ook als hij niet de biologische vader is van het kind.
Trouwen de ouders na de geboorte van hun kind? Of gaan zij daarna een geregistreerd partnerschap aan? Dan krijgen zij ook automatisch ouderlijk gezag. Voorwaarde is wel dat de vader het kind heeft erkend. Door de erkenning wordt de man juridisch ouder van een kind. Erkenning van een kind kan voor de geboorte, tijdens de aangifte van geboorte of op een later moment.
Voor erkenning heeft de erkenner tot het 16e jaar van het kind schriftelijke toestemming nodig van de moeder van het kind. Vanaf het 12e jaar van het kind heeft de erkenner ook diens toestemming nodig. Na diens 16e jaar is enkel toestemming van het kind vereist.
Ouderlijk gezag ongehuwde en niet geregistreerd partners
Is de vader ongehuwd en heeft hij geen geregistreerd partnerschap dan krijgt alleen de moeder automatisch gezag. Om gezag te krijgen of hebben, mag de ouder zelf niet jonger zijn dan 18 jaar, onder curatele staan of een geestelijke stoornis hebben.
De meerderjarige moeder die niet is getrouwd en niet is geregistreerd als partner krijgt dus mits zij niet onder curatele staat of een geestelijke stoornis heeft automatisch het ouderlijk gezag.
Willen de vader en moeder van het kind samen het ouderlijk gezag uitoefenen? Dan moeten zij bij de rechtbank een verzoek tot gezamenlijk gezag indienen. De vader moet het kind dan wel hebben erkend.
Is de moeder van een kind bij de geboorte van haar kind zelf minderjarig (jonger dan 18 jaar) dan benoemt de rechter een voogd. Wordt de moeder meerderjarig dan kan zij de rechter vragen om het ouderlijk gezag aan haar over te dragen. Is de moeder 16 of 17 jaar bij de geboorte van haar kind? Dan kan zij de rechter vragen om haar onder bepaalde voorwaarden meerderjarig te verklaren en het ouderlijk gezag te geven.
Heeft geen van de ouders het ouderlijk gezag, dan wijst de rechter een voogd aan.
Beide ouders houden het ouderlijk gezag over de kinderen na een scheiding. Behalve als de rechter een andere beslissing neemt.
Mogelijke verbetering voor samenwoners met kinderen
Er was een wetsvoorstel gemaakt die het hiervoor vermelde onderscheid tussen gehuwde en ongehuwde ouders wil opheffen. Dat wetsvoorstel beoogt dat de ongehuwde partner van de moeder die zijn of haar kind erkent, ook automatisch het gezag krijgt.
Inmiddels is ingezien dat een automatische koppeling tussen erkenning en gezag in sommige gevallen niet wenselijk is.
Onlangs is in het wetsvoorstel dan ook een belangrijke wijziging aangebracht: als de moeder geen toestemming geeft voor de erkenning, maar de rechtbank wel, dan volgt niet automatisch ouderlijk gezag. De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie en de Vereniging Mediators in het Notariaat adviseren de voorgestelde automatische koppeling van het gezag aan de erkenning verder te beperken. Zij zien het liefst dat alleen stellen met een notarieel samenlevingscontract automatisch gezag krijgen. Zo kan de notaris nagaan of beide partijen inderdaad samen het gezag willen.
Wilt u meer weten over ouderlijk gezag voor samenwoners? Bel ons voor het maken van een afspraak.